LENDAS DE GOIÁN - TESOUROS AGOCHADOS
Se damos un paseo polos montes e campos de Galiza, podemos atopar neles moitos máis tesouros encantados que os que os notarios e amanuenses deron rexistrado no reino.
En Barcelona consérvase un vello pergamiño, moi deturpado, procedente do castelo mourisco de Guterre de Altamira, onde figuran o emprazamento de cento setenta e catro tesouros. A mesma cifra, que xa é coincidencia, dáse na edición brasileira do libro de San Cipriano, popularísimo grimorio do século XI asinado por un tal Beniciana Rabina, que é sen dúbida unha deformación fonética de Antonio Venitiana del Rabína, autor do Grand Grimoire en Venecia, en 1522. O Ciprianillo, como lle chaman os que o usan, circula desde hai máis de catrocentos anos por trastendas, faiados, casas reitorales, donde hai un pote destilando aguardente seráns, pulperías e lugares de compadreo.
As súas páxinas prenderon moitas quenturas na imaxinación do pobo. Felipe III outorgou en Madrid a 16 de maio de 1609, unha Real Cédula pola que autorizaba ao Licenciado Pedro Vazquez de Orjas, señor do couto de Recemil de Parga (Lugo) e alcuñado o Indiano, a “abrir todas as mámoas de xentís galigrecos, algunhas das cales teñen ouro, con a intervención dos Xustizas ante escribán público, tomando pro Rei o que lle pertencer, e facéndolle mercede do restante o tal Vazquez Orjas. Non é difícil imaxinar a desbandada de buscadores de tesouros que tan chusca disposición orixinou en Galiza. Os Austrias apuntábanse a todas, leede De Gárgoris y Habidis de Sánchez Dragó e comprobádeo.
¿Como encontrar tesouros? Lendo o Ciprianillo, tendo fe nel, mantendo o ánimo puro, e furgando nos castros, violando túmulos, explorando as covas, interpretando petroglifos, usando o péndulo e, sobre todo, consultando os vedoiros. Ou sexa os do terceiro ollo, os que te cofunden coa ollada, os que palpan un obxecto e xa saben a súa historia e o lugar onde ela se desenvolveu, (psicometría chaman os ocultistas a esta virtude). Pois ben, un vidente destes revelounos a procedencia da ferruxenta moeda atopada nun rego do arado e mercada nunha feira, e mesmo se ofreceu a acompañarnos por aquilo de facer partes. Saímos ao campo no lugar da Atalaia, con tres varas de oliveira para localizar os tesouros alí escondidos e eu quedei apampado co que vin.
Era un día de moita calor, sobre o medio día, cando no camiño apareceu unha pita con pitos de ouro, estaban tomando o sol e escaravellando no chan buscando comida, daba gusto miralos, eran todos igualiños. Eu conteinos e eran dúas ducias, e por ouvidas disque a metade son do ben e a outra metade do mal. Noutros lugares poden aparecer á noitiña, de madrugada ou pola tarde, segundo algúns só coa alborada de San Xoán. Aquí na Atalaia segundo din os vellos do lugar aparecían ao medio día e cando o sol rachaba coas piñas. Se colles un dos pitiños e sae dos maliños, vólveste cobra ou lagarto, pero se acertas, e colles un do ben, ábrense os encantos e todos os tesouros alí agochados son para ti. Pero, quen é que se atreve? Antes hai que desencantalos cunha cuspidela ou tapándoos cun sombreiro de home.
¿Quen son estas pitas e pitos de ouro, que xa na infancia nos ensinaron a coñecer? O tesouro de Cosroes, rei de Persia da dinastía sasánida, contiña un ave parecida. Barros Sibelo describiu e debuxou un medallón de cobre que encontraron no monte Pindo e que, curiosamente, tiña cicelado unha galiña rodeada de seis pitos nunha das caras.
Na mesma Atalaia, no Pazo, hai un terreo chamado a Rilleira onde tudo é penedo e se damos co pé no chan soa a oco. Un día un señor de Goián que vivía en San Roque colleu un picachón e foi cavar no lugar, como había moita laxe, o picachón rebotoulle para unha canela e fíxolle un bo laño. O home caghouse en todo, e marchou para a casa coxeando e maldicindo a hora en que se lle ocurrira ir lá. No camiño atopou cun veciño alcuñado o Marchiña, e preguntoulle:
¡Que, Manuel atopaste algo? E este todo cabreado, respondeulle:
Si, carallo, si, para min xa liavo!
E o que levaba era o gholpe na canela. O Marchiña foi á súa casa, colleu un picachón e un ferro e regresou cobizoso á Atalaia. No lugar aínda quedaba o resto dun fortín cunha porta, chamada “Torre de los Ratones” (como podedes comproba na foto que teño). Por tales feitos botou un día na cadea e daquela, estou falando de antes da guerra do 36, xa tivo de facer unha semana de traballo comunitario para a Entidade Menor de Goián pola desfeita dos restos históricos.
Pablo Pousa
Se damos un paseo polos montes e campos de Galiza, podemos atopar neles moitos máis tesouros encantados que os que os notarios e amanuenses deron rexistrado no reino.
En Barcelona consérvase un vello pergamiño, moi deturpado, procedente do castelo mourisco de Guterre de Altamira, onde figuran o emprazamento de cento setenta e catro tesouros. A mesma cifra, que xa é coincidencia, dáse na edición brasileira do libro de San Cipriano, popularísimo grimorio do século XI asinado por un tal Beniciana Rabina, que é sen dúbida unha deformación fonética de Antonio Venitiana del Rabína, autor do Grand Grimoire en Venecia, en 1522. O Ciprianillo, como lle chaman os que o usan, circula desde hai máis de catrocentos anos por trastendas, faiados, casas reitorales, donde hai un pote destilando aguardente seráns, pulperías e lugares de compadreo.
As súas páxinas prenderon moitas quenturas na imaxinación do pobo. Felipe III outorgou en Madrid a 16 de maio de 1609, unha Real Cédula pola que autorizaba ao Licenciado Pedro Vazquez de Orjas, señor do couto de Recemil de Parga (Lugo) e alcuñado o Indiano, a “abrir todas as mámoas de xentís galigrecos, algunhas das cales teñen ouro, con a intervención dos Xustizas ante escribán público, tomando pro Rei o que lle pertencer, e facéndolle mercede do restante o tal Vazquez Orjas. Non é difícil imaxinar a desbandada de buscadores de tesouros que tan chusca disposición orixinou en Galiza. Os Austrias apuntábanse a todas, leede De Gárgoris y Habidis de Sánchez Dragó e comprobádeo.
¿Como encontrar tesouros? Lendo o Ciprianillo, tendo fe nel, mantendo o ánimo puro, e furgando nos castros, violando túmulos, explorando as covas, interpretando petroglifos, usando o péndulo e, sobre todo, consultando os vedoiros. Ou sexa os do terceiro ollo, os que te cofunden coa ollada, os que palpan un obxecto e xa saben a súa historia e o lugar onde ela se desenvolveu, (psicometría chaman os ocultistas a esta virtude). Pois ben, un vidente destes revelounos a procedencia da ferruxenta moeda atopada nun rego do arado e mercada nunha feira, e mesmo se ofreceu a acompañarnos por aquilo de facer partes. Saímos ao campo no lugar da Atalaia, con tres varas de oliveira para localizar os tesouros alí escondidos e eu quedei apampado co que vin.
Era un día de moita calor, sobre o medio día, cando no camiño apareceu unha pita con pitos de ouro, estaban tomando o sol e escaravellando no chan buscando comida, daba gusto miralos, eran todos igualiños. Eu conteinos e eran dúas ducias, e por ouvidas disque a metade son do ben e a outra metade do mal. Noutros lugares poden aparecer á noitiña, de madrugada ou pola tarde, segundo algúns só coa alborada de San Xoán. Aquí na Atalaia segundo din os vellos do lugar aparecían ao medio día e cando o sol rachaba coas piñas. Se colles un dos pitiños e sae dos maliños, vólveste cobra ou lagarto, pero se acertas, e colles un do ben, ábrense os encantos e todos os tesouros alí agochados son para ti. Pero, quen é que se atreve? Antes hai que desencantalos cunha cuspidela ou tapándoos cun sombreiro de home.
¿Quen son estas pitas e pitos de ouro, que xa na infancia nos ensinaron a coñecer? O tesouro de Cosroes, rei de Persia da dinastía sasánida, contiña un ave parecida. Barros Sibelo describiu e debuxou un medallón de cobre que encontraron no monte Pindo e que, curiosamente, tiña cicelado unha galiña rodeada de seis pitos nunha das caras.
Na mesma Atalaia, no Pazo, hai un terreo chamado a Rilleira onde tudo é penedo e se damos co pé no chan soa a oco. Un día un señor de Goián que vivía en San Roque colleu un picachón e foi cavar no lugar, como había moita laxe, o picachón rebotoulle para unha canela e fíxolle un bo laño. O home caghouse en todo, e marchou para a casa coxeando e maldicindo a hora en que se lle ocurrira ir lá. No camiño atopou cun veciño alcuñado o Marchiña, e preguntoulle:
¡Que, Manuel atopaste algo? E este todo cabreado, respondeulle:
Si, carallo, si, para min xa liavo!
E o que levaba era o gholpe na canela. O Marchiña foi á súa casa, colleu un picachón e un ferro e regresou cobizoso á Atalaia. No lugar aínda quedaba o resto dun fortín cunha porta, chamada “Torre de los Ratones” (como podedes comproba na foto que teño). Por tales feitos botou un día na cadea e daquela, estou falando de antes da guerra do 36, xa tivo de facer unha semana de traballo comunitario para a Entidade Menor de Goián pola desfeita dos restos históricos.
Pablo Pousa
