A 11 km de La Coruña.

Arteixo.

Area Recreativa de Seixedo.

Puente Romano

Paseo fluvial

Penedos de Santa Leocadia

Igrexa de San Tomé

Igrexa de Santa María

Igrexa de Pastoriza

Mes Festa Lugar
Xaneiro San Tirso Oseiro
Febreiro San Brais Oseiro
Marzo San Gregorio Suevos
Maio Festa das Flores Arteixo
Espírito Santo Uxes
Corpus Monteagudo
Xuño Santo Antón Loureda
San Pedro Armentón e Sorrizo
San Xoán Chamín e Morás
Romaría Pedra do Aguillón O Rañal
Xullo Santiago Apóstolo Arteixo
Virxe da Luz Oseiro
Virxe do Carme Loureda e Suevos
Sta. Mariña Lañas
Santísimo Sacramento Barrañán
San Paio Sta. Icía

Mes Festa Lugar
Agosto Nosa Señora Meicende, Pastoriza e Loureda
San Roque Larín
Os Remedios Armentón
San Mamede Sorrizo
San Roque Morás
Setembro Sta. Eufemia Arteixo
Outubro Romaría do San Miguel Pastoriza
Novembro San Martiño Suevos

Aspectos históricos do termo municipal
As freguesías de Arteixo pertencían na Administración Eclesiástica á diocese de Santiago, ao arcedianado de Nendos e ao arciprestado de Faro.

No antigo Réxime, as parroquias que constituían o Concello de Arteixo (1836) pertencían ás xurisdicións de Anzobre, a Coruña, Erboedo, Morás e Soandres; había tamén os coutos redondos de Oseiro, Suevos, Loureda e Morás.

Nos censos e nomenclátores do século XIX e do XX figura A Baiuca como capital do Concello de Arteixo. O nome de Arteixo non procede dunha entidade singular de poboación, pois cando naceu non había ningunha entidade dentro do termo que o levase. A parroquia de Arteixo, Santiago, é a que lle dá nome ao concello.

A parroquia de Arteixo, inserida no Golfo Ártabro (Magnus sinus Artabrorum), está situada ao norte do municipio e bañada polo Océano Atlántico. O seu territorio pódese definir xeograficamente coma un val central, de marcada dirección sur-norte, regado polo río Bolaños ao que se incorporan as augas procedentes do Aión que baixan de Lañas.

Todos os estudosos da nosa toponimia coinciden en considerar o topónimo Arteixo coma unha palabra de orixe prerromana. Algúns propoñen consideralo derivado dunha raíz art-, que significaría concavidade ou depresión na superficie do chan e tamén se aplicaría para dar nome a recipientes. Pertencería, segundo esta hipótese, á mesma familia có substantivo común artesa, que Corominas explica como palabra "de origen incierto, probabelmente prerromano", ao tempo que a asocia co vasco artesia 'burato'. O nome de Arteixo aludiría, xa que logo, á súa orografía en referencia ao 'val de fondo plano e vertentes inclinadas' que constitúe a valgada ou depresión onde se asenta a parroquia.

Unha explicación máis recente debida ao lingüista Edelmiro Bascuas, o nome de Arteixo, documentado como Artasio no século X, contería un derivado dunha raíz indoeruopea ar-, de significado hidronímico (referida ás augas, ás correntes fluviais, etc.), entón viría a ser 'un val regado por cursos de auga'. Estas dúas teorías non son contraditorias.

Outra posibilidade é que o nome dos Ártabros, etnia prerromana que habitaba a zona, estea relacionado co topónimo Arteixo. A terminación -eixo (<asio) tamén procede dun sufixo de orixe prerromana.

As escavacións realizadas no Campamento Costeiro do Reiro (Chamín) refírense a unha comunidade mesolítica (10.000-5.000 a. C.). Este xacemento ao aire libre, presenta unha ampla dispersión de materiais, sobre todo industria lítica en cuarzo e cristal de rocha. Tamén hai algúns restos orgánicos (cervos, xabarís ou vértebras de peixes...).

Mediante as escavacións realizadas polo arqueólogo don Luís Monteagudo descubríronse indicios de prospeccións mineiras xa na época protohistórica e romana. Nos xacementos de Rorís (Armentón) atopou seis hachas das nomeadas de "tope".

A importancia da cultura castrexa neste municipio reflíctese a través dos castros das Croas (Armentón), Figueiroa, Laxobre e A Penouqueira (Arteixo), O Petón (Chamín), Castelo (Lañas), Mirón e Vigo (Larín), o Coto de Santa Locaia (Loureda), Freón (Monteagudo), Canzobre, Santa Icía e As Croas (Morás), Rañobre e Galán (Oseiro), o castro de Pastoriza nesta parroquia, Castelo (Sorrizo), O Cociñadoiro e O Puntido (Suevos).

Do románico temos unha importante representación a través das igrexas de Santaia (Chamín), Santa Mariña (Lañas), San Tomé (Monteagudo), San Tirso (Oseiro); arte na que tamén se pode incluír a Ponte dos Brozos. Ao parecer unha vía romana atravesaba este municipio; comprobouse que o camiño máis antigo que ía desde a Coruña até Bergantiños pasaba por Lendo, internándose no Concello de Arteixo polo monte da Estrela, con dirección ao Igrexario de Monteagudo. Ao saír desta parroquia, o camiño ía cara ao Igrexario de Santaia, seguindo por Vioño, Sisalde, subía ao castro de Castelo e continuaba logo por Baer, Figueiroa, a Ponte dos Brozos, a ponte de Oseiro (hoxe asolagada no encoro do Rexedoiro) e discorría cara a igrexa románica de Oseiro.

A documentación máis antiga de Arteixo que coñecemos ten data do 26 de setembro do ano 942, e figura nunha relación de doazóns feitas ao mosteiro de Celanova por San Rosendo, o seu fundador. Arteixo aparece localizado no territorio de Faro e procede das propiedades que San Rosendo herdou da súa tía dona Guntrode "In Faro ex dato tie mee domne Gunterodis, Artasio...". Así figura no documento nº2 do tombo de Celanova (segundo a edición de J. M. Andrade. Consello da Cultura Galega, Santiago 1995, vol..1).
Lucas Álvarez recolle no seu libro "San Paio de Antealtares, Soandres e Toques, tres mosteiros medievais galegos" un documento do 25 de marzo do ano 1182 onde dona Urraca González, con licenza do seu home don Froilan Ramírez e do seu irmán o conde don Gómez, concerta co mosteiro de Antealtares para a cesión de por vida do mosteiro de Cambre e outras igrexas: "Et monasterio Antealtarium trado monasterium de Moralibus cum suo cauto et hereditatibus et seruitialibus et familia, sicut eam ganauimus ego et uir meus de rege domno F. (ernando) cum heremita Sancti Martini, que habet iacemtiam inter Cuizum et Iermaniam, et cum hereditate de Arteixo cum tota sua hereditate de Ualuem, et cum hereditate de Neli et cum omnibus suis directuris in Fenalibus et in Messorio et per ubicumque inuenire poteritis tali..."

Noutra cita dun manuscrito do ano 1510 de Vasco de Aponte falando da nobreza galega observamos "... digo yo y me afirmo en que tenia de renta tres mil y quinientas cargas de pan y de vino, contando ó do Conde de Altamira y de doña Violante con la mitad de Arteixo...".

O termo municipal de Arteixo pertencía na Idade Media a diversos señoríos entre os que figuran os descendentes de Gómez Pérez das Mariñas.

En canto aos monumentos civís (s. XVII) están os pazos do Atín (Loureda), o de Anzobre (Armentón), o de Mosende (Lañas) e o das Covadas (Sorrizo).

No ano 1815 salienta neste municipio o feito de que o mariscal Porlier organizase no Balneario desta vila o intento de derrubar a restauración absolutista de Fernando VII, mais non o conseguira.

Os movementos migratorios tamén lle afectaron a este municipio e actualmente a súa economía vén marcada pola creación do Polígono Industrial de Sabón (1965) que supuxo un importante revulsivo para a evolución económica e demográfica desta zona.

En xullo de 2001 a Comisión de Toponimia de Galiza estabeleceu a denominación oficial de todas as entidades de poboación do territorio municipal de Arteixo e aprobou a solicitude presentada polas autoridades locais para asignarlle o mesmo nome de Arteixo á vila da capital do concello, correspondente á localidade historicamente denominada A Baiuca.

ARTEIJO: ayunt. en la prov., aud. terr., c. g. y part. jud. de la Coruña (2 leg.): dióc. de Santiago (7 1/2): SIT. al O. de la cap. de prov., en CLIMA templado y sano: comprende las felig. de Armenton, San Pedro; Arteijo, Santiago; Barrañán, San Julián; Chamin, Sta. Eulalia; Lañas, Sta. Marina; Larin, San Esteban; Loureda, Santa Maria; Monteagudo, San Tomé; Moras, San Esteban; Oseiro, San Tirso; Pastoriza, Santa Maria; Sorrizo, San Pedro; y Suevos, San Martin; compuestas de un crecido número de pobl. con nombre propio, si bien algunas de ellas solo tienen 1 o 2 cas.: el térm. municipal se estiende como á 1 1/2 leg., formando el valle de que toma nombre, y confina por el E. con el de la Coruña, por SE. con el de Cambre, por S. con el de Caracha, y por O. y N. con el Océano. El TERRENO es fértil, aunque de poco arbolado, y no carece de agua: los CAMINOS que cruzan este distr. son vecinales; exceptuase la carretera, que saliendo de la Coruña pasa por las felig. de Pastoriza, Oseiro, Arteijo, y termina en la de Larin, cerca de su l. de Payosaco: esta carretera, que solo cuenta con 2 1/2 leg. construidas, se encuentra en buen estado, y convendría continuarla por el país de Bergantiños hasta Corcubion, con ramales a Santiago y a los puertos de la costa occidental de la prov., los cuales no se comunican con las 2 principales c. de ella, sino por caminos de herradura ásperos y quebrados: al comercio y agricultura de este país lo interesa dicha mejora, pues proporcionarla el trasporte de los muchos y buenos frutos de que abunda, con especialidad el trigo de las tierras de Bergantiños: el CORREO se recibe en la estafeta de la Coruña: PROD.: toda clase de cereales, varias legumbres y algún vino: cria ganado: no falta caza, y abunda la pesca: no hay feria particular, pero concurren estos naturales a los mercados que se celebran en la Coruña los miércoles y sábados: POBL.: 1412 vec., 6,533 alm.: RIQUEZA PROD.: 29.990,394 rs.: IMP.: 932,455: CONTR.: 72,681 rs. 24 mrs.: el PRESUPUESTO MUNICIPAL asciende a unos 9,000 rs., el cual se cubre con los fondos de propios, y arbitrio denominado otavilla, sobro el consumo del vino.
* Diccionario Geográfico – Estadístico - Histórico de España. Pascual Madoz, 1848.